جوانگرائی همان تکانه اجتماعی مورد نیاز جامعه ایرانی است

به گزارش خبرگزاری فارس از اراک، جامعه ایران از مزیت بالای نیروی جوانی برخوردار است که متأسفانه انگونه که باید در طول سال‌های گذشته از ظرفیت‌های جوانان استفاده نشده و کمتر پتانسیل‌های بالقوه آنها به فعل درآمده، این در حالی است که بارها رهبر معظم انقلاب بر به‌کارگیری جوانان و استفاده از این ظرفیت عظیم کشور تاکید کرده‌اند.با توجه به شکل‌گیری گفتمان جوانگرایی در کشور و قرار گرفتن در مرحله آغازین گام دوم انقلاب و به منظور تحلیل و بررسی این موضوع گفتگویی با عباس خسروانی دکتری جامعه شناسی انجام داده‌ایم که در ادامه از نظر می‌گذرانید.

فارس: یکی از موضوعاتی که این روزها در فضای اجتماعی و سیاسی کشور مطرح شده، موضوع جوانگرائی است، به نظر شما این مقوله از چه اهمیتی برای جامعه و شرایط امروز و آینده کشور برخوردار است؟

خسروانی: اگر ما اعتقاد داریم که ولی فقیه، دیدبان هوشیار انقلاب اسلامی است و هدایتگری‌های ایشان تا به حال توانسته است این انقلاب و کشور را از گزند بلاها و بحرانها نجات دهد و انقلاب را در مسیر اصلی خود به حرکت درآورد پس باید به مفاد بیانیه گام دوم که چکیده‌ای از منش حکمرانی معظم له است وفادار باشیم و آن را مد نظر قرار دهیم و باور کنیم که این بیانیه هدایت‌گر انقلاب اسلامی در مسیر صحیح و اصیل آن است.ما نمی‌توانیم مدعی ولایتمداری باشیم اما بیانات و منویات ولی فقیه را گزینشی بپذیریم، یعنی هرجا که باب میل ما بود آن را بپذیریم و هر جا که باب میل ما نبود از آن عبور کنیم.بیانیه گام دوم انقلاب که ترسیم کننده افق روشن انقلاب اسلامی به سوی تمدن سازی نوین اسلامی است بر جوانگرائی تاکید ویژه دارد.روح حاکم بر این بیانیه جوانگرائی است، اساسا رسیدن به تمدن نوین اسلامی بدون جوانگرائی و تجدید قوا امکان پذیر نخواهد بود.حتی حل مسائل امروز کشور هم بدون توجه به اصل جوانگرائی ممکن نیست، مقام معظم رهبری بر اساس یک فهم فلسفی از تاریخ، عقلانیت و فهم صحیح از مقتضیات زمان، اصل جوانگرائی را مطرح می‌کنند.کسانی که امروز ادعای ولایتمداری دارند اگر این اصل را مد نظر قرار ندهند قطعا در قبال رخدادهای آینده انقلاب و کشور مسئول خواهند بود، امروز جامعه ایرانی برای عبور از مشکلات و مسائل خود نیازمند یک تکانه اجتماعی است و من تصور می‌کنم جوانگرائی همان تکانه اجتماعی است که جامعه ایرانی به آن نیازمند است.جامعه در گام دوم انقلاب نیازمند یک تغییر و تحول اساسی است که یکی از ابعاد این تغییر اساسی خانه تکانی در نظام مدیریتی کشور در قوای سه گانه است، این تحول و خانه تکانی درقوه قضائیه آغاز شده و نور امید را دردل مردم روشن کرده است و اگر قوای دیگر هم این تغییر و تحول را تجربه کنند و بنای شکل‌گیری دولت و مجلس جوان انقلابی را بگذارند قطعا کشور با سرعت بیشتری به سمت آرمانهایش حرکت خواهد کرد.با توجه به تجربه حضور موفقیت‌آمیز جوانان در تاریخ انقلاب اسلامی، بی شک تداوم انقلاب و تحقق آرمان‌های آن نیز با حضور جوانان در میدان‌های کلیدی رقم خواهد بود.واقعیتی که رهبر عزیز انقلاب در بیانیه گام دوم به آن اشاره کرده‌اند و جوانان را مخاطب اصلی آن قرار داده‌اند و بیش از هر موضوعی بر "جوانان" و نقش‌آفرینی آنها سفارش کرده‌اند.

فارس: اینکه بشود به جوانان اعتماد کرد کار دشواری است و معمولا برخی ریش سفیدها و پیشکسوتان حاضر نیستند میدان را برای جوانان خالی کنند، جوانان چگونه می‌توانند این اعتماد را ایجاد کنند؟ به نظر شما مهم‌ترین مولفه‌ای که یک جوان برای نقش آفرینی در عرصه‌های مهم کشور باید داشته باشد، چیست؟

خسروانی: یکی از مهم‌ترین ویژگی که جوان‌ها باید در خود تقویت کنند تا برای نقش آفرینی در عرصه‌های مهم مورد اعتماد واقع شوند اصل مسئولیت پذیری است.مسئولیت پذیری می‌تواند بسیاری از ابهامات و شک و شبهه‌ها را بر طرف کند، برای حل مسائل کشور و تغییر وضع موجود لازم است تا جوانان آینده‌ای پرکار و البته پیچیده و پر تلاطمی را پیش بینی کنند چرا که طبق این بیانیه مسئولیت آنان در گام دوم انقلاب از تمام اقشار جامعه بیشتر است و نشان می‌دهد رهبری به نسل جوان اعتماد خاصی دارد که این اعتماد ناشی از تاریخ درخشان و عملکرد روشن آنان در دوره‌های گذشته است که آنها را برای برداشتن گام بعدی انقلاب آماده کرده است.مسئولیت‌پذیری مهم‌ترین شاخصه‌ای است که از جوانان ایرانی در گام دوم انقلاب انتظار می‌رود و باید این شاخصه را  در حد مطلوبی در خود ایجاد کنند زیرا نقش آفرینی و کارامدی در جامعه پر مسئله و پیچیده امروز ایرانی یک مسئولیت سنگینی است که باید نسبت به آن تعهد و التزام داشت و مسئولیت‌های آن را پذیرفت.اگر رهبر معظم انقلاب به جوانان اعتماد کرده‌اند آنان نیز باید مسئولیت این اعتماد را بپذیرند و به آن لبیک بگویند و همه‌ تلاش خود را برای انجام این مسئولیت خطیر به کار ببندند.رهبر معظم انقلاب در بیانیه خود فرمودند:"جوانان باید شانه‌های خود را به زیر بار مسؤولیّت دهند".این عبارت بسیار مهم و حساس است و برخی آن را مهم‌ترین مضمون این بیانیه می‌دانند.این جمله که «جوانان باید شانه‌های خود را به زیر بار مسؤولیّت دهند» دو بار در متن آمده و در جای دیگر عبارتی به همین مضمون آمده که "... اینک مطالبه عمومی من از شما جوانان آن است که این راه را با احساس مسؤولیّت بیشتر و هم‌چون یک جهاد در پیش گیرید".مسئولیت‌پذیری روایتگر بعد نظری و عملی جوانان در چارچوب موقعیت و نقش‌های خود به طور آگاهانه و آزادانه نسبت به امور گوناگون اجتماعی، سیاسی، اقتصادی است که باید از خود بروز دهند.مسئولیت پذیر بودن یعنی اینکه جوانان باید در برابر کسانی که به آنها اعتماد کرده‌اند پاسخگو باشند. مسئولیت‌پذیری یعنی الزام و تعهد درونی جوانان برای انجام مطلوب همه فعالیت‌هایی که بر عهده آنها گذاشته می‌شود.

فارس: آیا جوانگرائی قابلیت تبدیل شدن به یک گفتمان اجتماعی-سیاسی را دارد؟ آیا می‌توان آنرا به عنوان یک مطالبه مردمی مد نظر قرار داد؟

خسروانی: مردم از مدیران نسل‌های اول و دوم انقلاب خسته شده‌اند، از اینکه مرتب یک تعداد چهره خاص را طی چهل سال اخیر در روزنامه‌ها و رسانه ها به عنوان وزیر و وکیل و مدیر عامل و .. دیده‌اند خسته شده‌اند.آنها مسائل امروز کشور را ناشی از عملکرد بد مدیریت‌ها می‌دانند، مدیریت‌ها نیازمند نوسازی و جوانسازی هستند، این جوان‌سازی هم باید در فکر و اندیشه رخ دهد و هم در چهره‌ها، جامعه امروز پیچیدگی‌هائی دارد که پیران و سالمندان از فهم و حل آنها ناتوان هستند.مهم‌تر از آن این واقعیت است که حل مسائل کشور نیازمند نوآوری و خلاقیت است و اگر چه تجربه‌ها مهم‌اند اما واقعیت این است که امروز نوآوری و خلاقیت بیشتر از تجربه کارآمدی دارد.امروز تجربه باید در کنار نوآوری قرار بگیرد نه اینکه نوآوری در کنار تجربه باشد، این ایده قابلیت تبدیل شدن به گفتمان اجتماعی را دارد، جوانگرائی ذکر شده در  بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، برآمده از یک مسئله‌شناسی دقیق و عالمانه دیدبان انقلاب است که قابلیت پوشش بسیاری از مسائل اصلی کشور را داشته و می‌تواند با گسترش روحیه امید و تزریق امید اجتماعی، استعدادها و توانمندی‌های موجود کشور را شکوفا و در مسیر حل مسائل کشور سازماندهی کند.در بیانیه گام دوم، نظریه نظام انقلابی و تشکیل دولت جوان انقلابی هر دو دارای یک دال مرکزی به نام جوانگرائی هستند که نشان می‌دهد این ایده قابلیت خوبی برای تبدیل شدن به یک گفتمان اجتماعی ـ سیاسی را دارد.

معتقدم که طی مسیر انقلاب تا رسیدن به تمدن نوین اسلامی جز از عهده نسل جوان بر نمی‌آید و هیچ شانه‌ای جز شانه جوان‌های انقلابی توان حمل این بار سنگین را ندارد و بر این اساس گفتمان جوانگرائی یک مقوله حیاتی برای انقلاب اسلامی است که اگر بزرگان و دلسوزان انقلاب از آن غفلت کنند، زیان‌هایی متوجه انقلاب اسلامی خواهد شد و در بهترین حالت فرایند حل مسائل امروز کشور و در نهایت تحقق تمدن نوین اسلامی را به تاخیر خواهد انداخت.

فارس: به نظر شما این گفتمان چگونه می‌تواند به حل مسائل کشور کمک کند، به عنوان مثال چه نسبتی بین جوانگرائی و حل مسئله‌های اقتصادی کشور وجود دارد؟

خسروانی: این گفتمان دربعد کلان می‌تواند بسیار راهگشا باشد، جمهوری اسلامی برای تدام حیات خود نیازمند مقوله انتقال فرهنگی است، این انتقال فرهنگی از طریق تبادل نسلی اتفاق می‌افتد.به عبارتی نسل اول و دوم انقلاب باید آرمان‌ها و ارزش‌های انقلاب را به نسل بعدی منتقل کنند تا انقلاب تدام داشته باشد.یکی از روش‌های تبادل نسلی و پیوند نسلی، سهیم کردن جوانان در مدیریت کشور است، اینکه عده‌ای تصور می‌کنند این انقلاب متعلق به آنهاست و جوان‌ها صرفا پیاده نظام آنها هستند و هر چه می‌گویند باید بی‌چون و چرا اجرا شود، تصور غلطی است که برای کشور خسارت بار است.امروز کنار گذاشتن جوانان از مسئولیت‌های کشور به کاهش تعلق خاطر در این نسل منجر می‌شود.احساس تعلق خاطر صرفا با پند و موعظه برای جوانان بوجود نمی‌آید بلکه بعد از پند و موعظه باید به او مسئولیت داد تا به کشور و نظام تعلق خاطر پیدا کند.نگاه نسل امروز به موضوعات با نسل گذشته متفاوت است، البته تاکید می‌کنم که متفاوت بودن نسل جوان با نسل اول و دوم انقلاب به معنای متضاد بودن نیست.اگر جوانان با نسل اول و دوم تضاد فکری داشتند هرگز برای مسئولیت‌پذیری اعلام آمادگی نمی‌کردند، این تفاوت نگاه‌ها برای انقلاب یک نعمت است، جوانگرائی نماد حیات و بقاء و امید یک کشور و نظام است.اگر جزئی‌تر نگاه کنیم امروز یکی از مسائل اصلی کشور در بعد اقتصادی نرخ پائین بهره‌وری است، در یک بنگاه اقتصادی نرخ بهره‌وری یک فرد 30 تا 40 ساله بیشتر است یا یک فرد 60 و 70 ساله؟ میزان تسلط یک جوان به تکنولوژی‌ها و اطلاعات روز اقتصادی بیشتر است یا یک فرد پیر و سالخورده؟ انگیزه تولید در کدام قشر بیشتر است؟ میزان ریسک پذیری و خلاقیت یک جوان بیشتر است یا یک فرد پیر محافظه‌کار؟در مبارزه با مفاسد اقتصادی کدام قشر تواناتر و جسورتر است؟

در دنیای امروز که بر اساس مطالعات علمی به این نتیجه رسیده که سرمایه‌های انسانی مهم‌ترین سرمایه، استعدادها و خلاقیت‌ها عامل اصلی رشد و توسعه و مزیت کشورها در رقابت‌پذیری و نوآوری است و حفظ و تداوم آن در گرو حفظ استعدادها و حرکت در بسترهای نوین فناورانه است، چگونه می‌توان با مدیران خسته و نشسته و دارای روحیان محافظه کارانه، فردایی بهتر را برای جامعه ایرانی ساخت؟

اگر امروز انقلاب و نظام اسلامی بعد از چهل سال می‌خواهد به رویش‌های خود افتخار کند باید این رویش‌ها را به مردم معرفی کند.باید بگوید که چه نسلی را جایگزین خود کرده است، باید بگوید که آیا برای مسئولیت‌های خطیر کشور توانسته است جوانانی مورد اعتماد تربیت کند.بزرگان انقلاب باید پاسخ دهند که آیا توانسته‌اند بعد از خود حداقل ده جوان تراز انقلاب اسلامی تربیت کنند؟ اگر نتوانسته‌اند حتما در حق این کشور بد کرده‌اند و اگر توانسته‌اند باید آنها را به جامعه معرفی کنند و خود از صحنه خارج و پشت سر جوانان بایستند و آنها را هدایت و حمایت کنند.