ارتباط حاشیه نشینی و آسیب های اجتماعی

."انقلاب صنعتی سبب هجوم مهاجران به نقاط شهری در جهان گردید و بخشی از این جمعیت شهری نتوانسته اند استانداردهای لازم را برای یک زندگی شهری تامین کنند.این گروه با هجوم به حومه شهرها زمینه گسترش حاشیه نشینی را فراهم کردند و آن را تبدیل به معضلی برای همه شهرهای جهان نمودند".(Martunez&etel.2008,Habitat:2009)حاشیه نشینان اغلب از روستائیان مهاجر هستند که بیشتر آنها فاقد مهارت و توان اقتصادی و مالی هستند و به دلیل دافعه محل سکونت و زادگاه خود از یک سو و جاذبه های مناطق شهری به خصوص مراکز استانها از سوی دیگر تصمیم به مهاجرت می گیرند."آنها به دليل عدم تطبيق با محيط شهري از يک سو و بر اثر عوامل پس ران شهري از سوي ديگر، از محيط شهري پس زده مي شوند و به تدريج در کانون هاي به هم پيوسته و يا جدا از يکديگر، در قسمت هايي از شهر سکني مي گزينند؛ به صورتي که محل سکونت و نوع مسکن آنها با محل سکونت متعارف شهري، مغاير بوده و مالکيت آنها اغلب غصبي است. همچنين حاشيه نشينان از نظر وضعيت فرهنگي و اقتصادي نيز با جمعيت شهري تمايز دارند"(زاهدانی،10:1369).

طی دو سه سال گذشته با مطرح شدن بحث رشد آسیب های اجتماعی در کشور،این موضوع در دستور کار نهادهای مسئول قرار گرفت.در كلان شهر اراک توسعه مناطق حاشيه اي با وجود بستر آسيب ها و ناهنجاري هاي اجتماعي موجود در آنها در حال تعميق و رشد مي باشد كه مديريت شهري را با نگراني و دغدغه مواجه كرده است.به عبارتی حاشیه نشینی به عنوان یکی از مهمترین واولویت دار ترین آسیب های اجتماعی از سوی مسئولین مربوطه معرفی شده است و به عنوان یک دغدغه در دستور کار نهادها قرار گرفته و اقدامات متعددی نیز در همین راستا صورت گرفته است.

واقعيت این است كه روند شهرنشيني به صورت يك ضرورت تاريخي و با سرعت سرسام آوري در حال حركت است. از اين رو مديريت شهري بايستي براي روبرو شدن با آن آمادگي لازم را داشته باشد و بر اين اساس بايستي در اهداف، ساختار و عملكرد خود قابليتي را فراهم نمايند تا پيامدهاي اين توسعه روزافزون را مديريت نمايند كه در اين بين حاشيه نشيني و آسيب ها و پيامدهاي آن يكي از محورهاي اساسي براي مديريت شهري در كلان شهرهاست.

رواج مشاغل کاذب و غیر رسمی ،فقر اقتصادی و نبود مهارت فنی در میان مهاجران حاشیه نشین مشاغلی را رواج داده که در متن زیست شهری قابل مشاهده است مانند دستفروشی کالا ، دلالی و دیگر دوره گردها .عدم برخورداری از بهداشت و امکانات درمانی ،تراکم جمعیت در کنار فقدان امکان شهری باعث شده که از نظر بهداشتی مناطق حاشیه ای شهرها در وضعیت وخیمی قرار گیرند و آمار بالای بیماری های واگیر و پوستی و گوارشی گواهی براین مشکل عمده در مناطق حاشیه نشین است.

*دانشجوی دکتری جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران

منابع:

- زاهدانی،زاهد(1369).حاشیه نشینی.شیراز.انتشارات شیراز

-MartVnez, Javier, Gora Mboupb, Richard Sliuzasa and Alfred Steina. (2008), Trends in urban and slum indicators across developing world cities, 1990–2003