پليس مردم مدار،پليس تراز انقلاب اسلامي

دکتر عباس خسرواني
نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران به عنوان بخشي از حاکميت،مسئول حفظ امنيت،آسايش و آرامش عمومي مردم جامعه است. اين نهاد به عنوان مجري قواعد و برقرار کننده ي نظم و امنيت اجتماعي بوده و پيوسته در ارتباط و تعامل با مردم است.تعامل بين نيروهاي پليس و افراد جامعه نياز به اعتماد متقابل را دو چندان مي سازد.گستردگي دامنه مسووليت ها و چالش هاي فراوان پيش روي پليس از يك طرف و وظيفه سنگين برقراري امنيت اجتماعي از طرف ديگر، ضرورت پليس مقتدر و در عين حال مردمي را بيش از پيش نمايان مي كند. اما بايد توجه داشت هنگامي كه صحبت از سرمايه اجتماعي و اقتدار پليس مي شود، بايد هم به روابط اجتماعي افراد جامعه، هم به ويژگي هاي فردي و هم به ويژگي ها و خصوصيات سازماني پليس توجه شود.از سوي ديگر با توجه به گستردگي مسئوليت هاي پليس و تخصصي شدن امور و تغيير و تحول و رشد جمعيت شهري و مهاجرت ها و... مقولاتي مانند تعارض فرهنگ ها، رشد فناوري، افزايش جرائم و... محيط را با پيچيدگي روبه رو كرده است: لذا پليس بايد از هر حيث، چه فردي و چه سازماني، داراي اقتدار باشد تا بتواند با روحيه و قدرت هرچه بيشتر در انجام امور محوله، ماموريت هاي خود را دنبال كند.آنچه مي تواند پليس را در انجام وظايف گسترده اش در جامعه ياري برساند،مقبوليت و پذيرش مردمي است که اين نهاد را به يک نهاد جامعه محور تبديل خواهد کرد. حضرت امام (ره)همواره بر اين تأکيد داشتند که مردم، عامل پيروزي نهضت بودند؛ و عنصر مهم بقاي نهضت نيز مردم هستند؛ ايشان در اين باره مي فرمايند:"ملت بود که اين نهضت را به پيش برد و ملت است که بايد از اين به بعد نيز به پيش ببرد".يکي از روش‌هاي اثربخش در مديريت امام خميني(س)، تسخير قلوب مردم بود.  مديريت امام، بر مبناي دو شاخص اساسي، يعني خدامحوري و داشتن انگيزه الهي و مردم گرايي استوار بود. تلازم اين دو عنصر، شيوه نويني را در مديريت ارائه داده است که اثربخشي آن در روش حکومت بر قلوب تأثير بسزايي دارد. امروز يکي از شعارها و برنامه هاي اصلي ناجا،پياده سازي و دنبال کردن موضوع پليس جامعه محور در کشور است.بسياري از کارشناسان معتقدند بايد پليسي مردمي و جامعه محور به وجود آيد تا با ايجاد انگيزه و دخالت مردم در امنيت كشور زمينه و بستر را همراهي افکار عمومي با انجام وظايف پليس و تعامل ميان پليس و مردم در جهت ارتقاء امنيت عمومي فراهم سازد.همچنين مشاركت عمومي مردم و تشکيل پليس جامعه محور،موجب افزايش نظم و انسجام اجتماعي و افزايش امنيت و مقبوليت اجتماعي پليس و نيز برقراري روابط عاطفي ميان پليس و مردم خواهد شد. با توجه به نياز حياتي و اساسي جامعه به حفظ نظم و کنترل اجتماعي، اعتماد عموم مردم به پليس يک مقوله بسيار مهم و تعيين کننده  است زيرا  پليس  داراي  اختيار اعمال قدرت است و مي تواند در مواجهه با شهروندان از اجبار استفاده کند و لازم است براي بهره گيري کارآمد از اين ابزار قانوني اعتماد عمومي را به خود جلب کند زيرا، پليس بايد بتواند براي رفتارها و اعمالي که در جهت امنيت عمومي از خود بروز مي دهد رضايت و اعتماد عمومي را به عنوان يک پشتوانه ذي قيمت جلب کند.لذا نيروي انتظامي براي انجام وظايف خود به صورت موثر و کارآمد نياز دارد که رابطه تعاملي سازنده اي با شهروندان برقرار نمايد.زيرا در رويکرد جامعه محور امنيت تنها وابسته به ساز و کارهاي سخت افزاري نيست و رضايتمندي از اقدامات پليس، جلب اعتماد و حمايت عمومي و تبديل قوانين و مقررات به باور و هنجارهاي مورد پذيرش مردم، رمز اصلي موفقيت و اثر بخشي اقدامات قانوني است. رهبر معظم انقلاب در فرازي از سخنانشان مي فرمايند:"پليس بايد پناهگاه مردم باشد."معظمٌ له فلسفه وجودي پليس را آسايش مردم، آرامش محيط زندگي آنها و برقراري نظم مي دانند تا مردم دچار ناراحتي نشوند. ايشان براي پليس چهره اي دو وجهي قائل اند که هم مي تواند مظهر عطوفت و محبت نظام و هم مظهر تدبير، مديريت و کارداني آن باشد.از ديدگاه رهبري يکايک افراد نيروي انتظامي بايد مجاهدت کنندتا اين نيرو را به سطح پليس اسلامي کامل که مأمن مردم است، برسانند.مقبوليت مردمي از جمله عوامل اعتماد ساز براي پليس است.سينه سپر کردن پليس در مقابل خطرهايي که مردم را تهديد مي کند، موجب افزايش مقبوليت و اعتماد اقشار گوناگون به پليس مي شود. يکي ديگر از عوامل اعتماد ساز، حفظ ارزش هاي مورد توقع و احترام مردم و گرايش و توجه پليس به امور خير است. مقام معظم رهبري ايمان، صداقت، شجاعت، خوشفکري، بي غرضي، بي طمعي، پاکدستي و پاکدامني را از جمله عوامل حفظ صندوقچه يا گنجينه پر ارزش اعتماد مردم نسبت به پليس بر مي شمارند. به همين دليل ايشان احترام به حساسيت هاي مردم نسبت به شعائر اسلامي توسط پليس را به جراحي چشم تشبيه مي کنند که بسيار ظريف است و يک اشتباه ، فاجعه به بار مي آورد؛ خصوصا آنکه مأموران ناجا در همه جا با مردم سروکار دارند. حضرت‌ آيت‌الله‌ خامنه‌اي‌ رهبر معظم‌ انقلاب‌ اسلامي‌ و فرمانده‌ کل‌ قوا، در سال 74 در ديدار فرماندهان‌ و جمعي‌ از پرسنل‌ نيروي‌ انتظامي‌ با ايشان‌، که‌ به‌ مناسبت‌ فرارسيدن‌ هفته‌ نيروي‌ انتظامي‌ انجام‌ شد، طي‌ سخناني‌ از اقتدار، عزت‌، رحمت‌ و رأفت‌، به‌ عنوان‌ سه‌ خصوصيت‌ ضروري‌ براي‌ نيروي‌ انتظامي‌ کارآمد و مورد قبول‌ جامعه‌ اسلامي‌ نام‌ بردند و پاسداري‌ از ارزشهاي‌ اسلامي‌ و انقلابي‌ را بزرگترين‌ وظيفه‌ نيروي‌ انتظامي‌ دانستند.(خامنه اي،1374/04/21) ايشان شکل گيري يک تصوير کاملاً مطلوب از نيروي انتظامي را در ذهن مردم ضروري مي دانند و معتقدند:"بايد تصوير يک «يار مهربان و مقتدر» از نيروي انتظامي، در ذهن مردم ترسيم شود.رهبر انقلاب اسلامي افزودند: «اقتدار و قاطعيت بدون بي رحمي»، «سلامت دروني»، «حضور بهنگام و سريع»، «عطوفت و کمک به مردم»، و «قانون گرايي» عواملي هستند که موجب ارائه تصويري مثبت از نيروي انتظامي خواهد شد."(خامنه اي،1395/02/19) رهبر معظم انقلاب به عنوان ديده اي تيزبين و مشرف بر همه ابعاد جامعه، توقعات مردم از نيروي انتظامي را در چند ويژگي خلاصه مي کنند و مي فرمايند: "مردم مي خواهند نيروي انتظامي، قوي و مقتدر باشد، هوشمند و پيچيده باشد، سالم و امين باشد، سريع و بهنگام باشد، مؤدب و اهل بيان و تفاهم با مردم باشد. اين انتظارات مردم از نيروي انتظامي ماست".(خامنه اي،1395/02/19)

منتر شده در روزنامه رسالت