نيازمندي هاي کودکانه در دنياي مدرن

عباس خسرواني/دکتراي جامعه شناسي مسائل اجتماعي ايران
کودکان يکي از ارزشمندترين سرمايه هاي يک کشور محسوب مي شوند به طوري که آينده يک کشور و رشد و تعالي يک جامعه وابسته به آموزش و پرورش صحيح و کارآمد اين گروه سني است.به همين دليل است که بسياري از کشورهاي پيشرفته دنيا هزينه هاي قابل توجهي را براي اين گروه سني صرف مي کنند و براي رشد و تربيت آنها برنامه ريزي هاي دقيق و کارشناسانه اي دارند و براي کودکان خود ارزش خاصي قائل هستند.سال هاست که کودکان در کانون توجه برنامه ريزان و سياستمداران قرار گرفته اند و اين توجه و ارزشمندي،امري نو و مدرن است،به طوري که در جوامع سنتي اين ميزان توجه به کودک ديده نمي شود و بيشترين بار آموزش و پرورش کودک بر دوش نهاد خانواده است و گستره آموزش نيز محدود است و کودک براي زندگي در دنياي سنتي نيازي به آموزش هاي پيچيده اي ندارد.اما در دنياي مدرن کودک براي داشتن يک زندگي سالم و برخورداري از مواهب دنيوي و طي کردن پله هاي ترقي و پيشرفت، نيازمند فراگيري آموزش هاي پيچيده و وسيع است که از سال هاي اول زندگي و به عبارتي زود هنگام آغاز مي شود و البته بايد برخورداري از اصول تربيتي و پرورشي را نيز به برنامه هاي او اضافه کرد زيرا زندگي در دنياي مدرن ضمن برخورداري از آموزش هاي گسترده نيازمند بهره مندي از مهارت هاي زندگي و قدرت تعامل سازنده با ساير انسان هاي پيرامون خود است.مقوله اي که کودک امروز براي برخورداري از يک زندگي سالم و رضايت بخش بيش از آموزش به آن نياز دارد.موضوع مهم و اساسي که به پديد آمدن نيازي به نام خدمات پرورشي و تربيتي منجر شده است.دنياي پيچيده امروز و تغييرات و تحولات بنيادين فرهنگي و تکنولوژيکي، باعث شده  کودکان به شدت نيازمند کسب مهارت هاي زندگي و حل مسئله و برقراري ارتباط سازنده با دنياي اطراف خود باشند.به طور سنتي اين بخش از نيازمندي کودکان توسط نهاد خانواده ارضا مي شد و خانواده و نوع عملکرد آنها منبع اصلي تربيت کودکان بودند اما امروز نهاد خانواده به دليل تغييراتي که در ساختار و محتوا پيدا کرده است توان انجام اين مهم را ندارد و خانواده نقش کمرنگ تري را در تربيت فرزندان و آماده سازي آنها براي زندگي سعادتمند در دنياي مدرن ايفا مي کند.متاسفانه در جامعه  ما مقوله تربيت و پرورش کودک به فراموشي سپرده شده و ما با يک خلأ جدي در اين حوزه مواجه هستيم و بخش عمده تاکيدات و برنامه ها و هزينه به حوزه آموزش کودک اختصاص يافته و افراط در اين حوزه منجر به شکل گيري کودکاني شده که از هوش بالا و حافظه اي مملو از اطلاعات و داده هاي متنوع برخوردارند اما فاقد مهارت هاي زندگي هستند و از کمترين توان براي حل مسائل خود و برقراري ارتباط موثر با اطرافيان خود برخوردارند و اين وضعيت براي کودکاني که مي خواهند در سالهاي آتي در دنياي مدرن و پيچيده امروز زندگي کنند و نقش اثر گذاري داشته باشند بسيار آسيب زا خواهد بود.نقش خانواده در تربيت و پرورش فرزندان حداقل در 7 سال اول زندگي که پاي نهادهاي ديگر از جمله مدرسه به ميان نيامده پر اهميت است اما خانواده ها توان و امکان استفاده و بهره مندي از اين فرصت ناب را ندارند و بعد از آن نيز نهاد مدرسه تمام توان و امکانات خود را صرف آموزش کودکان مي کند.و در نهايت ما با کودکان رشد يافته اي مواجه هستيم که فاقد شخصيت و هويت اجتماعي کارآمد هستند و در مواجهه با بحران هاي زندگي و مسائل روزمره دچار مشکل مي شوند و توان پذيرش مسئوليت هاي اجتماعي و ايفاي نقش هاي اجتماعي خود را ندارند.ما بايد به کودکان‌مان در کنار آموزش دانش ها و علوم روز به شکل دهي هويت آنان از طريق جهت دهي به مسير زندگي،شناساندن فلسفه زندگي و معنا و مفهوم زندگي و شيوه هاي تعامل با ديگران بپردازيم.متاسفانه امروز کودکان ما در دنياي پيچيده و پر هياهوي مدرن و چه بسا پست مدرن تنها و غير مسلح رها شده اند و اگر اين رها شدگي همچنان ادامه يابد با نسلي در دهه هاي آتي مواجه خواهيم بود که از عهده برآوردن نيازهاي خود ناتوان خواهند بود و درک و فهم درستي از معناي زندگي و شيوه هاي زيست سعادتمندانه نخواهند داشت و دچار سرگشتگي و آشفتگي خواهند شد.گسترده تر شدن،متنوع تر شدن و عميق تر شدن انحرافات و آسيب هاي اجتماعي در جامعه يکي از محصولات و نشانه هاي کم رنگ بودن مقوله پرورش و تربيت است. اخلال در روابط اجتماعي و ضعف در برقراري تعاملات سازنده اجتماعي که فرآيند رفع نيازمندي هاي انسان اجتماعي را مختل مي کند يکي از ريشه هاي شکل گيري انحرافات و آسيب هاي اجتماعي است که خود نشأت گرفته از نبود و بي بهره بودن از مهارت هاي زندگي است که نه در نهاد خانواده نه در نهاد مدرسه و نه در نهاد دانشگاه خبري از ارائه آن نيست.کودکان امروز ما بيش از آموزش به کسب مهارت هاي زندگي و قدرت حل مسئله و برقراري تعاملات سازنده نياز دارند.

منتشر شده در رسالت